ESBC, EBC, Eurosystem.

Władza monetarna w Unii Europejskiej to skomplikowana struktura. Z łatwością można się pogubić w gąszczu pojęć, terminów i struktur. Spróbujemy przeanalizować jak działa Europejski Bank Centralny i w jaki sposób oddziałuje na kraje członkowskie Unii Europejskiej i strefy euro.

Najbardziej ogólną strukturą związaną z polityką pieniężną w Unii Europejskiej jest Europejski System Banków Centralnych (European System of Central Banks). System obejmuje Europejski Bank Centralny oraz banki centralne wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Oznacza to, że w systemie znajdują się zarówno banki centralne państw, które przyjęły wspólną walutę, jak i te które jeszcze tego nie zrobiły. Warto zauważyć fakt, że do systemu należą zarówno kraje objęte derogacją w sprawie wprowadzenia waluty euro - czyli te, które zobowiązały się do przyjęcia wspólnej waluty gdy tylko spełnią wszystkie warunki, jak i te, które uzyskały status opt-out - czyli nie mają obowiązku przyjmowania euro. Klauzulę opt-out w Traktacie z Maastricht wynegocjowały dla siebie Wielka Brytania i Dania. Kraje spoza strefy euro zachowują autonomię w prowadzeniu polityki monetarnej we własnych krajach i jednocześnie nie mają wpływu na proces jej kształtowania w krajach strefy wspólnej waluty. ESBC nie posiada osobowości prawnej. Mają ją za to tworzące go instytucje.

Eurosystem jest pojęciem węższym od ESBC - obejmuje bowiem wyłącznie EBC oraz krajowe banki centralne strefy euro. Można powiedzieć, że Eurosystem to szczególna, ściśle współpracująca ze sobą grupa w ramach ESBC. W gruncie rzeczy to Eurosystem tworzy władzę monetarną Unii Gospodarczej i Walutowej.

Rozróżnienie pomiędzy ESBC i Eurosystemem wynika z tego, że do Unii Europejskiej należą kraje, które nie przyjęły euro. Ma więc ono charakter tymczasowy. 

Europejski Bank Centralny (European Central Bank) jest rdzeniem ESBC i Eurosystemu. To jedna z najważniejszych instytucji Unii Europejskiej i zdecydowanie najważniejszy podmiot Unii Gospodarczej i Walutowej. Posiada osobowość prawną w świetle prawa międzynarodowego i odpowiadająca za swoje działania. EBC został powołany w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (obecnie Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej) i Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. Jego siedziba znajduje się we Frankfurcie nad Menem.

Władza w EBC jest sprawowana przez trzy organy.

Rada Ogólna składa się z prezesa i wiceprezesa EBC oraz prezesów wszystkich banków ESBC. Jest ciałem tymczasowym (do czasu wprowadzenia euro w całej UE). Do głównych obowiązków należy pełnienie funkcji doradczej, przygotowywanie do przyjęcia euro w nowych krajach, gromadzenie informacji statystycznych czy przygotowywanie raportu rocznego EBC.

Zarząd EBC składa się z sześciu osób nominowanych przez Radę Europejską (prezes, wiceprezes i czterech członków). Na bieżąco zarządzają bankiem i realizują politykę pieniężną zgodnie z wytycznymi Rady Prezesów.

Rada Prezesów składa się z Zarządu oraz prezesów wszystkich banków centralnych strefy euro. Rada formułuje politykę monetarną strefy euro. Decyzje w sprawie stóp procentowych podejmowane są w głosowaniu rotacyjnym. Zarząd EBC głosuje na każdym posiedzeniu, prezesi pięciu największych krajów strefy euro dysponują czterema głosami, a pozostałym krajom przysługuje 11 głosów (razem - 21 głosów). Poszczególni prezesi korzystają z prawa głosu na zmianę.

Głównym celem EBC jest utrzymanie stabilności cen w strefie euro. Jeśli nie prowadzi to do uszczerbku głównego celu, EBC wspiera ogólne polityki gospodarcze UE.

Do zadań EBC zaliczana jest realizacja polityki pieniężnej strefy euro, prowadzenie operacji walutowych, utrzymywanie i zarządzanie rezerwami walutowymi państw strefy euro oraz wspieranie funkcjonowania systemów płatniczych. Oprócz tego EBC odpowiada za zatwierdzanie emisji banknotów euro, gromadzenie danych statystycznych, zajmuje się nadzorem ostrożnościowym oraz współpracą z instytucjami międzynarodowymi.

EBC cieszy się daleko idącą niezależnością. Niezależność opiera się na czterech filarach: politycznym, personalnym, finansowym i funkcjonalnym. EBC nie może zwracać się ani przyjmować jakichkolwiek instrukcji od instytucji unijnych, rządów i innych organów. Prezesów ESBC i Zarząd EBC chronią długie kadencje - nie można ich odwołać, nie mogą też ubiegać się o ponowny wybór. Finansowo bank jest niezależny od Unii Europejskiej. Ponadto EBC posiada wszelkie instrumenty niezbędne do prowadzenia polityki pieniężnej.

EBC posiada olbrzymią władzę nad krajami strefy euro i warto dokładnie zapoznać się z jego możliwościami i mechanizmami działania. W przyszłości zajmiemy się EBC bardziej szczegółowo, a także przypomnimy liczne kontrowersje związane z tworzeniem banku.

https://www.ecb.europa.eu