sobota, 30 maja 2015

Kryteria konwergencji ze strefą euro

Z przekonania o potrzebie spójności wewnątrz europejskiej unii monetarnej, w Traktacie z Maastricht ustanowiono kryteria konwergencji nominalnej (nazywane także kryteriami zbieżności lub kryteriami z Maastricht). Są to warunki konieczne do spełnienia przez kraje aspirujące do dołączenia do strefy euro. W zamierzeniu kryteria te miały odzwierciedlać w syntetyczny sposób konwergencję realną - to znaczy spełnienie przez dany kraj kryteriów optymalnego obszaru walutowego ze strefą euro. Zakłada się, że kraj spełniający te warunki będzie w stanie funkcjonować bez zakłóceń w strefie euro, gdzie istnieją istotne ograniczenia w prowadzeniu samodzielnej polityki gospodarczej. Ponadto warunki mają zapewnić, że strefa euro nie ucierpi na przyjęciu nowego członka.

Wyróżniono kryteria: stabilności cen, stóp procentowych i kursu walutowego (kryteria monetarne) oraz deficytu i długu publicznego (fiskalne). Spełnienie kryteriów powinno mieć charakter trwały.

Uważa się, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen jeśli średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Kryterium to odzwierciedla zbieżność stóp inflacji w krótkim i średnim okresie. O konieczności zapewnienia zbieżnych wskaźników inflacji w ramach unii walutowej mówi teoria optymalnych obszarów walutowych. Istnienie w unii walutowej krajów o różnych stopach inflacji, a tym samym o różnych realnych stopach procentowych, prowadziłoby do powstania i pogłębiania się nierównowag w konkurencyjności i uniemożliwiałoby skuteczne stosowanie wspólnej polityki monetarnej EBC.

Zbieżność długoterminowych stóp procentowych jest osiągnięta jeśli w ciągu roku poprzedzającego badanie kraj posiadał średnią nominalną długoterminową stopę procentową nieprzekraczającą o więcej niż o 2 punkty procentowe stopy procentowej trzech krajów o najbardziej stabilnych cenach. Do badania najczęściej wykorzystuje się stopy procentowe 10-letnich obligacji państwowych. Jak można zauważyć, kryterium to jest silnie związane z kryterium inflacyjnym - do badania wykorzystuje się stopy procentowe krajów o najbardziej stabilnych cenach. Nie jest to przypadkowe. Zbieżność długoterminowych stóp procentowych odzwierciedla zbieżność oczekiwań inflacyjnych a więc stabilność cen w długim okresie. Co istotne, ocena jest dokonywana przez rynek finansowy - wiara rynku w niską inflację przekłada się na niższe długoterminowe stopy procentowe. Z związku z tym, że stopy procentowe zawierają element premii za ryzyko, ich wzrost może świadczyć o braku zaufania do ogólnej polityki gospodarczej kraju.

Kryterium kursowe nakazuje poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych Europejskim Systemem Walutowym (ERM) - ±15% wokół kursu centralnego - przez co najmniej dwa lata bez dewaluacji czy poważnych napięć. Celem tego kryterium, które de facto sprowadza się do usztywnienia kursu waluty krajowej wobec euro, jest sprawdzenie jak kraj kandydujący radzi sobie w takich warunkach. Jest to więc łagodny test zachowania się gospodarki. Jeśli w okresie przed przystąpieniem do strefy euro, kurs waluty krajowej będzie bardzo zmienny, może to oznaczać, że kraj będzie miał duże problemy z absorbowaniem szoków po całkowitym usztywnieniu kursu - to znaczy przyjęciu wspólnej waluty. Kryterium kursowe jest też zabezpieczeniem dla strefy euro - ma uniemożliwiać manipulacje kursowe przed akcesją (na przykład w celu poprawienia pozycji konkurencyjnej wobec partnerów z unii walutowej).

Fiskalne kryterium konwergencji mówi o stabilności finansów publicznych i wskazuje, że kraj kandydujący nie może być objęty unijną procedurą nadmiernego deficytu. Sprowadza się do spełnienia dwóch warunków:
  • stosunek deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government) do PKB nie przekracza 3%
  • stosunek długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government) do PKB nie przekracza 60%
Kryterium to ma na celu zabezpieczenie przed niekontrolowanym wzrostem wydatków publicznych i groźbą niewypłacalności państwa w unii walutowej. Warto bowiem pamiętać, że w strefie euro członkowie zachowują praktyczną autonomię w polityce fiskalnej. Ustanowienie restrykcyjnych kryteriów fiskalnych miało na celu uniemożliwienie prowadzenia ekspansywnej polityki fiskalnej przez część krajów unii, co mogłoby doprowadzić do wyższego poziomu inflacji. Wartości referencyjne wynikają z założenia, że poziom zadłużenia jest stabilny przy 3% deficycie budżetowym dług publiczny może być stabilny - gdy zachowany jest wzrost gospodarczy.

Istnieją także kryteria konwergencji prawnej, które dotyczą głównie zgodności celów banku centralnego z celami EBC i ESBC, niezależności banku centralnego, harmonizacji prawa bankowego.

Wszystkie te warunki pozostają jednak kryteriami akcesji do strefy euro. Co w takim razie dzieje się po przyjęciu euro? Czy kryteria z Maastricht można już zignorować? O tym kolejnym razem.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz